Ez Kurdî Fêr Dibim-14 / Kürtçe Öğreniyorum-14
06 .şubat 2012 07:15 / 4250 kez okundu!
"İlgi çeken dizimizin 14. bölümünü yayımlıyoruz. Bu derslerle ilk kez Kürtçe öğrenen Ercişli kardeşlerimizle, hiç bilmediği halde bu dili öğrenmeye karar veren diğer dostlarımıza kolay gelsin diyoruz. Bu dili öğrenmenin ülkemizdeki herkese iyi geleceğine, yurttaşlık bağımızı ve halklar arasındaki dostluğu kuvvetlendireceğine inanıyoruz."
-------------------------*----------------------------
Hejmarên Kurdî / Kürtçe Sayılar
Kürtçe sayılar Kürtçenin Kurmanci lehçesinin konuşulduğu çeşitli yörelerde farklılıklar göstermektedir. Aşağıda verdiğim sayıların ilki en yaygın kullanılan biçimdir. Diğerleri de kullanılmaktadır. 10 ile 20 arasında parantez içinde verdiğim kullanım biçimleri ise daha çok Orta Anadolu Kürtleri ile Malatya, Antep, Urfa ve Adıyaman yöresindeki Kürtlerin bir kısmı tarafından kullanılmaktadır.
0- sifir, tune, nîn
1- yek
2 - du, dudo, didu
3 - sê, sisê
4- çar
5- pênc
6- şeş
7- heft
8- heşt
9- neh
10- deh
11- yazde, yazdeh, yanzde, yanzdeh (deh û yek)
12- dozde, dozdeh, donzde, donzdeh (deh û dudo)
13 - sêzde, sêzdeh (deh û sisê)
14- çarde, çardeh (deh û çar)
15- pazde, pazdeh, panzde, panzdeh (deh û pênc)
16- şazde, şazdeh, şanzde, şanzdeh (deh û şeş)
17- huvde, huvdeh, hevde, hevdeh (deh û heft)
18- hîjde, hîjdeh, hejde, hejdeh (deh û heşt)
19- nozde, nozdeh (deh û neh)
20- bîst
21- bîst û yek
22- bîst û du
23- bîst û sê
24- bîst û çar
25-bîst û pênc
26- bîst û şeş
27- bîst û hef
28- bîst û heşt
29- bîst û neh
30- sî 40 çil
50- pêncî
60- şêşt
70- heftê, heştê
90- nod
100- sed
101- sed û yek
110- sed û deh
129- sed û bîst û neh
184 sed û heştê û çar
200- dused
300- sêsed
400- çarsed
500- pêncsed
600- şeşsed
700- heftsed
800- heştsed
900- nehsed
1000- hezar
1256- hezar û dused û pêncî û şeş
2000- duhezar
2891- duhezar û heştsed û nod û yek
Hejmarên Rêzê / Sıra Sayıları
Birinci, ikinci, üçüncü gibi sayılar sıra sayılarıdır. Kürtçede sıra sayıları, sayının ardına –an (yek hariç), –em veya –emîn ekî getirilerek oluşturulur.
Mînak:
dudoyan (-y kaynaştırma harfidir), sisêyan, çaran, hezaran, mîlyonan
yekem, duyem, sêyem, çarem (duyem ve sêyem’deki -y kaynaştırma harfidir)
yekemîn, duyemîn, sêyemîn, çaremîn
Sıra sayılarında baştaki ve sondaki için pêşîn ve dawîn sözcükleri de kullanılır.
Mînak:
xwendekarê pêşîn (baştaki öğrenci, ilk öğrenci, birinci öğrenci)
rêza dawîn (son sıra, arka sıra, sondaki sıra, arkadaki sıra)
Di rêzê de pêncî kes hene. (Sırada elli kişi var.)
Ahmed yekemînê sinifê ye. (Ahmed sınıfın birincisidir.)
Hezaran însan hatibûn xwepêşandanê. (Mitinge binlerce insan gelmişti.)
Metna Xwendinê
Bira û xwîşkên min
Em çar bira û sê xwîşk in. Du birayên min û xwîşkeke min zewicandî ne. Zarokên wan jî çîbûn. Niha, heşt neviyên bavê min hene. Ez jî apê pênc zarokan im. Ji alî xwîşka xwe jî xalê sê zarokan im. Sê zarokên birayê min ê mezin, du zarokên birayê min ê biçûk û sê zarokên xwîşka min hene.
Birayê min ê mezin 54 salî ye. Ew di sala 1977’a de zewicî. Birayê min ê din 50 salî ye. Ew jî di sala 1980’a de zewicî. Xwîşka min ji wan biçûktir e. Ew di sala 1986’a de zewicî. Dema zewicî hîjde salî bû. Bavê min wê da mêr. Zewac ne bi dilê xwîşka min bû. Dixwest biçe dibistanê. Lê piştî ku li gund dibistana seretayî qedand, bavê min wê neşand dibistanê. Birayê min ên mezin jî ji ber kar û barên li gund neçûne dibistanê. Lê niha ez û xwîşka min a ji min biçûktir diçin dibistanê. Ez di sinifa 11’ê de, xwîşka min jî di sinifa 10’a de ye.
Pêhînî: Pirsên li jêr bi gorî metna xwendinê bibersivînin
1. Çend birayê wî heye?
........................................................................................................................................
2. Çend xwîşkên wî heye?
........................................................................................................................................
3. Çend neviyên bavê wî heye?
........................................................................................................................................
4. Dibistana wan qedîm e?
........................................................................................................................................
5. Ma ew di sinifa çenda de dixwîne?
........................................................................................................................................
6. Xwîşka wî ya biçûk di sinifa çenda de ye?
........................................................................................................................................
7. Xwîşka wî ya mezin di çend saliya xwe de sewicî ye?
........................................................................................................................................
8. Birayê wî yê mezin çend salî ye?
........................................................................................................................................
9. Ew apê çend zarokan e?
........................................................................................................................................
10. Ew xalê çend zarokan e?
........................................................................................................................................
Wateya Pêyvan
bira : erkek kardeş
xwîşk : kız kardeş
zewicandî : evli
niha : şimdi
nevî : torun
ap : amca
zarok : çocuk
xal : dayı
xwestin : istemek
dixwest : istiyordu
nedixwest : istemiyordu
dibistan : okul
dibistana seretayî : ilkokul
Dumahîk heye...
Devamı var...
Fehim Işık
Not: Dersler Fehim Işık tarafından derlenmiştir.
Son Güncelleme Tarihi: 14 .şubat 2012 02:33
